Tristan, siostrzeniec i wasal Marka, króla Kornwalii, staje do walki z potężnym rycerzem Morhołtem. Zwycięża, ale jest śmiertelnie ranny. Od rychłej śmierci ratuje go siostrzenica Morhołta, córka króla Irlandii, piękna Izolda Złotowłosa.
Tristan wraca na dwór króla, który planuje ożenić się z właścicielką złotego włosa przyniesionego przez jaskółkę. Wasal wyrusza, by ją odnaleźć – przeżywa kolejne przygody, zabija smoka, terroryzującego Irlandię i w nagrodę otrzymuje rękę pięknej Izoldy, lecz przysięga, że zabierze ją do Kornwalii, aby została żoną króla Marka. Na statku oboje przez przypadek wypijają zaczarowane wino, po którym zakochują się w sobie…
Dzieje Tristana i Izoldy to jedna z najpopularniejszych historii miłosnych w literaturze. Powstała na motywach legendy celtyckiej związanej z opowieściami z cyklu arturiańskiego. Jej najstarsze pisemne wersje pochodzą z XII wieku; w najpełniejszej postaci została zrekonstruowana w 1900 roku przez Josepha Bédiera, a na polski przetłumaczona przez Tadeusza Boya-Żeleńskiego.