Zbiór opowiadań Elizy Orzeszkowej, zawierający osiem nowel: „Oni”, „Oficer”, „Hekuba”, „Bóg wie kto”, „Gloria victis”, „Dziwna historia”, „Śmierć domu” i „Panna Róża”.
Pierwsze wydanie z 1910 roku zawierało tylko pięć pierwszych tytułów.
Wszystkie utwory odnoszą się do wydarzeń roku 1863 – powstania styczniowego. Orzeszkowa ukazuje w nich nie suche fakty historyczne, ale emocjonalną relację, bogatą w opisy zarówno bohaterstwa, jak i cierpienia.
To także głęboka refleksja autorki nad sensem wojny, walki i śmierci na polu bitwy.